Het verhaal van Floris ende Blancefloer
De meeste mensen konden in de 13° en volgende eeuwen niet lezen noch schrijven. Teksten, als deze van Diederik van Assenede, en de buitenlandse versies/redacties werden vooral voorgelezen.
Dit blijkt bijvoorbeeld uit een Nederduitse tekstversie van midden de 14° eeuw.
(MS
Wolfenbüttel, Cod. Guelf. 1203 Helmst, vs 1262-1267) :
Ik bidde, sote lef dy
Dat du my latest des dodes syn
Unde lat my des dodes wesen
Up
dat du, lef, mogest ghenesen.
We nu wilt vort horen lesen
De sal dem leser drincken
gheven
Vertaling:
Ik smeek je, zoete lief,
laat mij terechtstellen
en laat mij sterven
zodat
jij, lief, kunt blijven leven.
Wie nu verder wil horen voorlezen
Die zal de voorlezer
eerst drinken moeten geven.
Het verhaal van “Floris ende Blancefloer” dat 850 jaar geleden ontstond, en dat door
Diederik van Assenede 750 jaar geleden in het Vlaams werd “gedicht”, is vertaald
in meer dan tien talen. Het werd een echte Europese best-seller.
De navolgende eeuwen
verschenen tientallen bewerkingen en versies, waarvan enkele hieronder aangegeven
:
Frans - Floire et Blancheflor, midden 12de eeuw; drie handschriften en een fragment
– ROBERT D’ORBIGNY.
- Floire et Blancheflor (zgn. version populaire),
ca. 1200; één handschrift Parijs,
Bibl. Nat., ms. fr. 19152.
Maasland - Floyris en Blantsefluor, ca. 1170; fragment Trier, Stadtbibliothek, Map X, nr. 13.
Hoogduits - Flore und Blanscheflur, ca. 1220; 2 handschriften (geïllustreerd is Heidelberg, Universitätsbibliothek, Cod. Pal. Germ. 362) en 2 fragmenten – KONRAD FLECK.
Engels - Floris and Blancheflour, ca. 1250; 4 onvolledige handschriften.
Nederlands - Floris ende Blancefloer, midden 13de eeuw; handschrift Leiden, UB, Ltk. 191, en een fragment – DIEDERIC VAN ASSENEDE.
Noors - Flores saga ok Blankiflur, ca. 1250; prozavertaling bewaard in een gehavend handschrift Oslo, Riksarkivet, NRA 65.
Ijslands - Flores saga ok Blankiflur, eind 13de eeuw; 2 handschriften van Noorse
versie;
3 handschriften uit de 17de, 11 uit de 18de en 10 uit de 19de
eeuw.
Nederduits - Flos unde Blankeflos, begin 14de eeuw; vijf handschriften.
Zweeds - Flores och Blanzeflor, ca. 1312, bewerking vanuit het Noors; bewaard in 4 verzamelhandschriften en een fragment.
Deens - Eventyret om Flores og Blantzeflores, 14de eeuw, bewerking vanuit het Zweeds, overgeleverd in Stockholm, KB, Cod. Holm. K 47.
Italiaans - Cantare di Fiorio e Biancifiore, midden 14de eeuw, 4 handschriften,
een fragment en verschillende vroege drukken.
- Il filocolo,
ca. 1341, meer dan 40 handschriften en fragmenten; onder meer bewaard
in het mooi geïllustreerde renaissance-handschrift van ca. 1364 Oxford, Bodleian
Library, Ms. Canon. Ital. 85 – GIOVANNI BOCCACCIO.
- L’amore di Florio
e Biancifiore, afhankelijk van Il filocolo; Venetiaanse druk van 1532
– LUDOVICO DOLCE.
Tsjechisch - Floria z Hispanij, a geho milee panie Bianczeforze; Praagse druk van 1519. Deze versie is gebaseerd op een Duitse omwerking van Il Filocolo: Ein gar schon newe histori der hochen lieb des kuniglichen fursten Florio: vnnd seyner lieben Bianceffora Kaspar Hochfeder, Metz 1499) – herhaaldelijk herdrukt. Ook het toneelstuk van Hans Sachs (1551) is hierop gebaseerd: Ein comedi mit fünfftzehen personen, Florio, des königs son auß Hispania, mit der schön Bianceffora.
Grieks - Diegesis exairetos erotike kai xene Phloriu tu paneutychu kai kores Platzia Phlores (De buitengewone, erotische en vreemde vertelling van de geheel gelukkige Phlorios en van het meisje Platzia-Phlore), 15de eeuw.
Spaans - Cronica de Flores y Blancaflor; eind 13de eeuw, geïntegreerd in een kroniek
over de Spaanse geschiedenis overgeleverd in handschrift Madrid, Biblioteca
Nacional, 7583.
- La historia de los dos enamorados Flores y Blancaflor
(prozadruk van 1512).
Jiddisch - (Ajn šene historie fon Flere Blanke Flere), Praag plm. 1750, waarschijnlijk gebaseerd op de prozabewerking van Floris ende Blancefleur (Een schoone historie van Floris ende Blancefleur) verschenen bij Martinus Verhulst te Antwerpen omstreeks 1660.
Tekst : Prof Em. Dr Jozef Janssens
Houtsnede uit de druk van Hochfeder, Metz 1499 :
Floris wordt in een rozenkorf de
haremtoren binnengehesen.
De Nederlandse taalfilologe Dr Ingrid BIESHEUVEL heeft het 750 jaar oude en bijna 4.000 verzen tellend gedicht van Diederic van Assenede in het jaar 2001 vertaald/omgezet naar het Algemeen Nederlands. Haar vertaling is te lezen op de website van de digitale bibliotheek der Nederlandse letteren : www.dbnl.org, onder “downloads” in de map: “Floris en Blancefloer, Ingrid Biesheuvel.” Ook de 750 jaar oude versie van Diederic van Assenede is te lezen op de site van DBNL.